O tutoringu słów kilka…
![otsk1](https://cddit.ug.edu.pl/wp-content/uploads/2021/06/otsk1.png)
Rozwój wymaga samoświadomości. Samoświadomość jest zarówno punktem wyjścia do rozwoju, jak i podstawowym jego narzędziem. […] proces ten musi rozpoczynać się od osobistej transformacji – odkrycia siebie i swoich możliwości, poznania swoich mocnych i słabych stron, źródeł wpływu na ludzi, słowem – poznania swojego potencjału.
(Katarzyna Czayka-Chełmińska 2007:42)
Tutoring akademicki stanowi nienową, a wręcz sięgającą antycznych korzeni formułę kształcenia poprzez dialog i pobudzanie studentów do krytycznego, samodzielnego myślenia. Jako forma dydaktyki sięga 18-wiecznej tradycji anglosaskiej, w której zdominował formę prowadzenia zajęć na Uniwersytetach w Oxford i Cambridge. Był od zawsze osadzony w humanistycznym, liberalnym i antropocentrycznym nurcie nakierowania na rozwijanie człowieka z całą jego indywidualną formą intelektualną i poznawczą.
Dzisiejsza rzeczywistość Europy i świata, po kilkuset latach od pierwszych wdrożeń tutoriali jako podstawowej formy kształcenia w Oxbridge a tysiącleciach od spacerów Sokratesa z uczniami po Agorze, zmieniła się wieloaspektowo i na trudną do opisania skalę. Dotyczy to również edukacji wyższej jako najsilniejszego pola rezonujących zmian kulturowo-społecznych i politycznych. Kształcenie studentów transformowało zarówno w wymiarze ideologicznym, jak i strukturalnym przez dziesięciolecia najnowszej historii, w różnym tempie w różnych krajach Europy. Tutoring nie wpisał się w tradycję edukacji formalnej w polskiej akademii aż do schyłku ubiegłego stulecia.
I wówczas nie stanowił standardowej formy kształcenia, gdyż pojawiał się wyspowo w tych uczelniach publicznych i niepublicznych w Polsce, do których „importowali” go pojedynczy profesorowie przybywający z kręgów akademii krajów zachodniej Europy, głównie Anglii. Dopiero od około 2010 roku i później tutoring pojawił się na kilku największych publicznych uniwersytetach oraz politechnikach w kraju jako pierwotnie pewna odmiana i innowacja, a powoli jako rozpoznawalna marka jakości i powrót do antycznych korzeni: edukacyjnego dialogu Ucznia z Mistrzem.
Czym jest tutoring w jego współczesnej odsłonie (i w kilkunastu zaledwie zdaniach)?
Jest edukacją w dialogu, zarówno w rozumieniu retorycznym i komunikacyjnym, jak i filozoficznym (u jego podstaw leży pedagogika dialogu i personalistyczna). Opiera się na subtelnym kierowaniu przez tutora procesem samodzielnego odkrywania świata (w tym również siebie w odsłonie rozwojowej) przez studentów. Seria tutoriali, złożona przeważnie z 8-10 spotkań z jednym/jedną tutee, jest w swojej odsłonie naukowej nakierowana na analizę określonego zakresu materiału przedmiotowego, ale jego analiza jest konsolidacją rozwoju naukowego oraz osobistego uczestników tutoriali. Celem tutora nie jest podaż i interpretacja odkrywanej wiedzy, a konstruktywistyczne wyłuskanie u podopiecznego własnych wartościowań, opinii, przekonań na podstawie lektury, rozmów i głównego narzędzia dydaktycznego w tutoringu oksfordzkim – eseju tutorskiego. Esej jest narzędziem myślenia, a nie narzędziem pomiaru i oceny. Jest w pewnym sensie transkrybowanym procesem myślowym studentki lub studenta, którego wersja dojrzewa razem z jego lub jej dojrzewaniem intelektualnym.
Tutoring przynosi niezwykłe rezultaty
Są to owoce w obszarach zarówno rozwoju osobistego studentów, jak i ich intelektualnego dojrzewania. Co istotne, dojrzewają w tym procesie także tutorzy. Są przewodnikami w tutoringu, ale by dobrze przewodzić, sami się przygotowują, zmieniają, podążają za pasjami tutees. Tutor nie jest akademikiem – wykładowcą, przychodzącym na tutorial z gotowym wykładem. Jest zawsze otwartą książką, słuchaczem, który dopiero w relacji danego spotkania orientuje się w którym kierunku ono podąży. Nie raz to tutor dowiaduje się czegoś zupełnie nowego od swojego studenta. Następuje transformacja ról, odwrócenie kierunku przepływu wiedzy, inspiracji oraz zaskoczeń poznawczych.
![otsk2](https://cddit.ug.edu.pl/wp-content/uploads/2021/06/otsk2.jpg)
![otsk3](https://cddit.ug.edu.pl/wp-content/uploads/2021/06/otsk3.jpg)
„Wymarzony uniwersytet przyszłości (…) będzie z pewnością masowy, otwarty dla każdego chętnego. Powinien jednak zapewniać oprócz masowości ścieżki specjalne dla tych, którzy chcą więcej i głębiej.”
(Jerzy Axer, Uniwersytet Warszawski)
Tutoring podnosi także kulturę uczenia się, studiowania oraz kulturę organizacji uniwersytetu. Organizacja oparta o zasady zrównoważonej kooperacji, która dla wielu akademików prezentuje ważny cel, obejmuje rozwój wszystkich członków akademickiej społeczności. Oznacza to także zauważanie oraz eliminację przez akademików własnych deficytów o obszarze budowania relacji, organizacji procesów dydaktycznych oraz rodzaju komunikacji ze studentami. Wnosi również wspólne myślenie o jakości nie tylko własnej pracy, ale współpracy akademickiej, jawności badań, kooperacji i innowacyjnej przedsiębiorczości w obszarze badań oraz dydaktyki. Tutorzy zmieniają się i dojrzewają akademicko w tutoringu równolegle do swoich studentów. Transformują z ról nauczycieli akademickich w kierunku ról wychowawców i życzliwych mentorów. Stają się dla tutees znaczącym Innym.
„Wychowawca wychowujący w optyce funkcjonowania oddziałuje jedynie na intelekt i pamięć wychowanka, (…) a wychowawca wychowujący osobę, kieruje swój apel do całej osoby, chcąc uzdolnić ją do samodzielnego formułowania sądów o rzeczywistości”
(Gadacz 2008: 60-61)
Wychowanie niefunkcjonalne, nieinstrumentalne, może odbywać się tylko w dialogu Ucznia i Mistrza. Dlatego tutoring w murach uczelni wyższej w Polsce (za Karpińska-Musiał 2016):
- stanowi wyjątkową ofertę dla studentów, opartą na wolności, pozwalającą na niewykluczanie najlepszych oraz wspieranie poszukujących,
- kształci do doskonałości na miarę możliwości – jest alternatywą dla kształcenia masowego,
- pobudza do myślenia krytycznego przez praktykowanie pisania refleksyjnego (reflective writing), uznanego za najsilniejszy sposób konstruowania kompetencji metapoznawczych, akademickich oraz poznawczych (Ryan i Campa 2000, Fink 2003)
Tutoring w polskiej akademii rozwija się metodą kuli śnieżnej. Od pierwszych oddolnych inicjatyw w paru uniwersytetach w Polsce, do których należy również Uniwersytet Gdański od 2014 roku, przeobraża się w pożądane i „zaraźliwe” dobro, którym dzieli się między sobą już kilka tysięcy akademików w całym kraju. Projekt MNiSW „Mistrzowie Dydaktyki” wykorzystując koncepcję tutoringu rozpalił nadzieje jeszcze większej rzeszy nauczycieli akademickich głodnych dobrej, relacyjnej i inspirującej formy kształcenia. Warto mieć na uwadze fakt, że rosnące grono tutorów w każdej uczelni rodzi nowe potrzeby wsparcia, superwizji i mentoringu dla nich właśnie. Procesy tutorskie prócz niewątpliwych blasków i sukcesów dla obu stron, bywają niełatwe, wymagające energii intelektualnej i nierzadko emocjonalnej. Dlatego też na centrach takich jak Centrum Doskonalenia Dydaktycznego i Tutoringu spoczywa odpowiedzialne zadanie zbudowania zaplecza eksperckiego wspierającego początkujących lub już praktykujących tutorów pracujących indywidualnie ze studentami.
Taką przestrzeń merytorycznego wparcia i superwizji tworzy dla Państwa od kwietnia 2021 nasz Zespół Ekspertów, doświadczonych w wieloletniej pracy tutorskiej ze studentami oraz kształceniu tutorów akademickich z całej Polski.
Zapraszamy do współpracy i dialogu!
Zespół CDDiT
(opracowała Beata Karpińska-Musiał)
![otsk4](https://cddit.ug.edu.pl/wp-content/uploads/2021/06/otsk4.jpg)